Της Μαβίνας Τσαπόγα,
Όπως καταδεικνύουν με οδυνηρό τρόπο οι πρόσφατες εχθροπραξίες και βιαιότητες στη Μέση Ανατολή, ο άμαχος πληθυσμός και ιδίως τα παιδιά, αποτελούν τα μεγαλύτερα θύματα των πολέμων και των τρομοκρατικών ενεργειών. Εκτεταμένες δολοφονίες, ακρωτηριασμοί, απαγωγές, σεξουαλική βία, στρατολόγηση σε ένοπλες ομάδες και χτυπήματα σε σχολεία και νοσοκομεία είναι μερικές από τις επιθέσεις που εξακολουθούν να δέχονται αθώα παιδιά που ζουν σε ζώνες συγκρούσεων. Για την καλύτερη παρακολούθηση, πρόληψη και τερματισμό αυτών των επιθέσεων, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών έχει εντοπίσει και καταδικάσει τις έξι σοβαρότερες παραβιάσεις κατά των παιδιών σε καιρό πολέμου. Οι έξι αυτές πράξεις, όπως ορίζονται, συνιστούν κατάφωρες παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του διεθνούς ποινικού δικαίου και άλλων διεθνών κανόνων προστασίας.
Αρχικά, γίνεται αναφορά στη δολοφονία και τον ακρωτηριασμό παιδιών κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η απαγόρευση της θανάτωσης και της βίας κατά των αμάχων αποτελεί αρχή που κατοχυρώνεται σταθερά στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο με καθολική εφαρμογή σε όλες τις καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης. Ωστόσο, χιλιάδες είναι τα παιδιά που θανατώνονται ή τραυματίζονται από διασταυρούμενα πυρά, νάρκες, πυρομαχικά διασποράς, εκρηκτικούς μηχανισμούς ή ακόμη και στο πλαίσιο στρατιωτικών επιχειρήσεων, κατεδαφίσεων σπιτιών, εκστρατειών έρευνας και σύλληψης ή επιθέσεων αυτοκτονίας.
Η επόμενη σοβαρή παραβίαση αφορά στη στρατολόγηση ή χρήση παιδιών σε ένοπλες δυνάμεις και ομάδες. Ειδικότερα, ορισμένα παιδιά απάγονται και ξυλοκοπούνται για να υποταχθούν, άλλα εντάσσονται σε στρατιωτικές ομάδες για να ξεφύγουν από τη φτώχεια, για να υπερασπιστούν τις κοινότητές τους ή από αίσθημα εκδίκησης. Μάλιστα, σε αρκετές συγκρούσεις συμμετέχουν ενεργά στη μάχη, ενώ πολλά κορίτσια και αγόρια χρησιμοποιούνται, επίσης, υποστηρικτικά από τις ένοπλες ομάδες ως μάγειρες, κατάσκοποι, αγγελιοφόροι ή ακόμα και θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Φυσικά, ο βιασμός, η σεξουαλική βία, η εμπορία ανθρώπων και η αναγκαστική πορνεία συνιστούν αυτοτελείς σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και, εάν διαπραχθούν ως μέρος μιας εκτεταμένης ή συστηματικής επίθεσης εναντίον αμάχου πληθυσμού, μπορούν να θεωρηθούν έγκλημα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας, σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Μεταξύ των σοβαρών παραβιάσεων συγκαταλέγονται και οι επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία, τα οποία θεωρούνται σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο προστατευμένοι χώροι, όπου τα παιδιά είναι ασφαλή ακόμη και σε περιόδους συγκρούσεων. Οι επιθέσεις αυτές όχι μόνο θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των παιδιών, αλλά επίσης διαταράσσουν τη μάθησή τους και περιορίζουν την πρόσβασή τους σε ιατρική περίθαλψη, γεγονός που μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην εκπαίδευση και τη σωματική και ψυχική τους υγεία.
Επιπλέον, μια από τις σοβαρότερες παραβιάσεις που διαπράττονται κατά των παιδιών σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης είναι η απαγωγή τους από τα εμπλεκόμενα μέρη και η υποβολή τους σε βάναυση μεταχείριση. Είτε πρόκειται για σκόπιμες πράξεις βίας είτε για αντίποινα, στοχεύουν στην ενστάλαξη φόβου στους πληθυσμούς, τη στρατολόγηση και τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Επιπλέον, ένοπλες ομάδες απάγουν παιδιά μαζικά χρησιμοποιώντας τις απαγωγές ως τακτική για να τρομοκρατήσουν ή να στοχοποιήσουν συγκεκριμένες εθνοτικές ομάδες και θρησκευτικές κοινότητες.
Ακολούθως, η έκτη παραβίαση που επισημαίνει ο Ο.Η.Ε. είναι η άρνηση πρόσβασης ανθρωπιστικής βοήθειας στα παιδιά. Επεξηγηματικά, αυτό συνεπάγεται παρεμπόδιση της ανθρωπιστικής βοήθειας που είναι απαραίτητη για την επιβίωσή τους, καθώς και εσκεμμένη άρνηση της πρόσβασης των ανθρωπιστικών φορέων σε ευάλωτους πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Η άρνηση αυτή και οι επιθέσεις κατά εργαζομένων στον ανθρωπισμό που βοηθούν παιδιά απαγορεύονται σύμφωνα με την 4η Σύμβαση της Γενεύης και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλά της και ενδέχεται να συνιστούν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και έγκλημα πολέμου.
Καταληκτικά, διαφαίνεται με ενάργεια ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και οι νόμοι περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθορίζουν σαφείς κατευθυντήριες γραμμές. Ωστόσο, κατά κοινή παραδοχή, ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζονται σήμερα είναι ανεπαρκής, με κενά στην προστασία και χωρίς ένα ενιαίο μέσο ή όργανο που να έχει τη δικαιοδοσία να κρίνει την κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών. Το γεγονός αυτό αναδεικνύεται και από τον πόλεμο που μαίνεται μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς, στον οποίο τα παιδιά πεθαίνουν με ανησυχητικό ρυθμό: περισσότερα από 5.000 παιδιά έχουν σκοτωθεί και χιλιάδες ακόμα τραυματιστεί! Είναι αναμφίλεκτο ότι η διεθνής κοινότητα οφείλει να επιστρατεύσει όλες της τις δυνάμεις για να προστατεύσει τα δικαιώματα των ανυπεράσπιστων αυτών παιδιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Six grave violations against children in times of war, unicef.org, διαθέσιμο εδώ
- The Six Grave Violations, childrenandarmedconflict.un.org, διαθέσιμο εδώ
