Αθήνα: Από το μεγαλείο των νεοκλασικών στη γκριζάδα των ”κουτιών ” φωτοτυπημένων πολυκατοικιών

Την ώρα που μεγαλουπόλεις του κόσμου επενδύουν στον πολιτιστικό τους χαρακτήρα, αναστηλώνοντας την ιστορία τους, στην Αθήνα συντελείται ένα πολιτιστικό έγκλημα με σχέδιο και ανοχή: ιστορικά, νεοκλασικά και μοντέρνα κτίρια του 19ου και 20ού αιώνα γκρεμίζονται με ταχύτητα, για να δώσουν τη θέση τους σε άψυχες πολυκατοικίες «φωτοτυπίες».

Στο Κουκάκι ,στον  Άλιμο, στο Παγκράτι, στο Μετς, στα Πατήσια,στο Παλιό Φάληρο ,στη Κυψέλη κ.α  παρατηρείται τα τελευταία χρόνια έξαρση κατεδαφίσεων ιστορικών οικιών.

Η πρόφαση είναι συνήθως η «στατική επάρκεια».

Η πραγματικότητα όμως είναι πιο απλή: συντελεστής δόμησης + υψηλή ζήτηση + αδιαφορία των αρχών = οικοδομικό κέρδος.

Η MONUMENTA, στην εκτενή της έρευνα (2013–2015), κατέγραψε 10.600 κτίρια ιστορικής περιόδου σε γειτονιές του κέντρου. Πάνω από 2.500 εξ αυτών χαρακτηρίζονται αρχιτεκτονικά πολύτιμα, ενώ πάνω από 1.500 είναι ήδη εγκαταλελειμμένα ή ημιερειπωμένα.

Χωρίς χαρακτηρισμό ως διατηρητέα, μπορούν να κατεδαφιστούν σχεδόν χωρίς έλεγχο.

Και πράγματι, αυτό συμβαίνει. Είτε με συνοπτικές πολεοδομικές διαδικασίες, είτε με νομότυπα (αλλά «πειραγμένα») πορίσματα μηχανικών για στατική ακαταλληλότητα, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: γκρέμισμα.

Η έκφραση που χρησιμοποιήθηκε στο άρθρο του Alimos Online δεν θα μπορούσε να είναι πιο εύστοχη: «Φωτοτυπίες κτίρια». Ανώνυμες, επίπεδες πολυκατοικίες με το ίδιο σχέδιο, την ίδια αισθητική, τον ίδιο σκοπό: τη μέγιστη εκμετάλλευση τετραγωνικών.

Καμία αρχιτεκτονική ταυτότητα. Καμία αισθητική πρόβλεψη. Καμία σκέψη για το πώς θα μοιάζει η Αθήνα σε 20 χρόνια.

Οι υπηρεσίες που υποτίθεται ότι προστατεύουν την κληρονομιά μας, τις περισσότερες φορές κωλυσιεργούν ή συναινούν σιωπηλά. Ο χαρακτηρισμός ενός κτιρίου ως διατηρητέου είναι μια πολύπλοκη, πολυετής διαδικασία. Το κέρδος όμως τρέχει και δεν περιμένει.

Συχνά οι επενδυτές κατεδαφίζουν και μετά «ζητούν συγγνώμη». Ακόμα και καταγγελίες από κατοίκους, ΜΚΟ και αρχιτεκτονικές ενώσεις πέφτουν στο κενό. Η ανοχή είναι εκκωφαντική.

Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο – ξεκίνησε με την αντιπαροχή της δεκαετίας του ’50. Όμως σήμερα λαμβάνει μια νέα διάσταση: η ζήτηση για νεόδμητα διαμερίσματα, πολλές φορές για βραχυχρόνια μίσθωση ή για ξένο κεφάλαιο, σαρώνει ό,τι έχει απομείνει

Y.γ Η φωτογραφία είναι απο το αρχείο του Αντωνίου Γιώργου

Μιμνέρμου 12, Αθήνα – Συνάντηση του Bauhaus με το Αθηναϊκό Art Deco
Στην ήσυχη οδό Μιμνέρμου, πίσω από το σφυγμό του Παγκρατίου, δεσπόζει μια από τις πιο εμβληματικές πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου. Το κτίριο στον αριθμό 12, έργο του αρχιτέκτονα Σωτήριου Μαγιάση, ανεγέρθηκε το 1934 και αποτελεί σήμερα χαρακτηρισμένο διατηρητέο κτίσμα, αντιπροσωπευτικό του αθηναϊκού μοντερνισμού της εποχής

 

Μπορούμε να αντιδράσουμε?

Ναι, αρκεί να το θελήσουμε:

Να ενεργοποιηθούν ξανά προγράμματα επιδότησης ανακαίνισης ιστορικών κτιρίων.

Να δοθούν φορολογικά κίνητρα σε ιδιοκτήτες για διατήρηση και μη κατεδάφιση.

Να υπάρξει ουσιαστική επίβλεψη και παρέμβαση από τα αρμόδια Υπουργεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Να δοθεί φωνή στους πολίτες, τους συλλόγους, τις ΜΚΟ που αγωνίζονται καθημερινά.

Η μάχη για την Αθήνα δεν είναι μόνο πολεοδομική. Είναι πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική. Είναι η μάχη για να κρατήσουμε ζωντανή την ψυχή της πόλης.

Αν δεν αντιδράσουμε τώρα, οι «φωτοτυπίες κουτιά πολυκατοικιών» θα γίνουν ο κανόνας. Και τότε θα είναι αργά – όχι μόνο για την αρχιτεκτονική μας, αλλά για την ίδια την ιστορία μας.

Η εικόνα μιας πόλης είναι οι άνθρωποι που κατοικούν σε αυτήν και οι πράξεις τους. Όταν λοιπόν προχωράμε σε μια τέτοια απόφαση, δεν θα πρέπει να είναι βιαστική και χωρίς οργάνωση. Δεν θα πρέπει να είναι άλλη μια βιαστική φωτοτυπία.

Αντικαθιστούμε το ωραίο με το πρακτικό, αλλά και το πρακτικό μπορεί να είναι καλαίσθητο και με άποψη. Ξεκινάμε ένα έργο έχοντας προβλέψει τους πιθανούς κινδύνους και σχεδιάσει την προστασία τους. Ακόμα όμως κι αν κάποια αβλεψία προκαλέσει ζημιά σε γειτονικά κτίρια ή σταθμευμένα οχήματα θα πρέπει να έχουμε εξΑΣΦΑΛΙΣΕΙ την ευθύνη μας.

Σχεδιάζουμε σωστά το έργο και την ευθύνη μας από όποιο δυσάρεστο απρόοπτο και προχωράμε στο να κάνουμε πράξη την απόφασή μας με σεβασμό στον άνθρωπο, στο περιβάλλον και στην πόλη μας.