Κολοκοτρώνης Ο «Γέρος του Μοριά»

Τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν στην προσφορά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη κατά την Επανάσταση του 1821 παραμένουν αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης από τους ιστορικούς.

Παρ’ όλα αυτά, η εξωτερική εμφάνισή του, εικονογραφημένη στο χαρτονόμισμα των 5.000 δραχμών, παραμένει η πιο ευρέως γνωστή και αναγνωρίσιμη, παρουσιάζοντάς τον με τουρμπάνι στο κεφάλι και περιποιημένο μουστάκι. Αυτή η εικόνα κυκλοφορεί εκτενώς στο διαδίκτυο και χρησιμοποιείται σε βιβλία που αναφέρονται στην εποχή της Επανάστασης.

Ωστόσο, ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αυτή η απεικόνιση δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα και είναι υπερβολικά ιδανικοποιημένη, λαμβάνοντας υπόψη την σκληρή πραγματικότητα των μαχών που έδωσε ο Κολοκοτρώνης. Άλλωστε οι καλλιτέχνες συχνά επεμβαίναν στην απεικόνιση των προσώπων, δημιουργώντας μια εικόνα πιο επιβλητική από την πραγματική.

Ένα άλλο γνωστό σχέδιο απεικονίζει τον Κολοκοτρώνη ως νεκρό, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1827 (ή 1832) στο Παρίσι από τον Α. Φριντέλ. Αυτή η εικόνα πιθανότατα είναι πιο ακριβής, καθώς ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης πόζαρε για αυτό το σκίτσο, οπότε η απεικόνιση μπορεί να είναι πιο αληθοφανής.

Ένα άλλο σχέδιο, επίσης από τον ίδιο δημιουργό, παρουσιάζει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη όρθιο, φορώντας την πολεμική του στολή και εξοπλισμένος με όπλα.

Τα δύο αυτά σχέδια μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, εμφανίζοντας ομοιότητες στη γενική διάταξη του προσώπου του Κολοκοτρώνη και στις λεπτομέρειες της στολής του. Ένα στοιχείο που είναι κοινό σε όλες τις απεικονίσεις και θεωρείται δεδομένο είναι τα μακριά του μαλλιά και το μουστάκι, τα οποία φαίνεται να χαρακτηρίζουν τον Κολοκοτρώνη.

Κολοκοτρώνης: Ο αφορισμός από το Πατριαρχείο που ξεκλήρισε τους κλέφτες του Μοριά και η οργισμένη απάντηση του

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης υπήρξε μια από τις εμβληματικές μορφές της επανάστασης του 1821 κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο «Γέρος του Μοριά», όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν, γεννήθηκε στο Λιμποβίσι της Αρκαδίας και και έγινε σε μικρή ηλικία αρματολός. Η δράση του θορύβησε τους Τούρκους, οι οποίοι εξαπολύσαν ανθρωποκυνηγητό για να τον συλλάβουν. Ο Κολοκοτρώνης κρυβόταν σε διάφορα χωριά της Πελοποννήσου, μέχρι που κατάφερε να διαφύγει στην Ζάκυνθο.

Τα Επτάνησα, υπό βρετανική κατοχή, ήταν πιο ασφαλή. Υπηρέτησε και εκπαιδεύτηκε στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα του αγγλικού στρατού και λόγω των διακρίσεών του εναντίον των Γάλλων, έφτασε στον βαθμό του ταγματάρχη.

Το 1818 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και 3 χρόνια αργότερα, επέστρεψε στη Μάνη. Εκεί ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα. Με τις γνώσεις που είχε σε κλεφτοπόλεμο αλλά και την πολεμική τακτική, ξεχώρισε γρήγορα και έγινε οπλαρχηγός. Ένας αληθινός ηγέτης.

Στον εμφύλιο που ξέσπασε μεταξύ των Ελλήνων μεταξύ 1823 και 1825, φυλακίστηκε με τον γιο του στο Ναύπλιο. Αλλά όταν ο Ιμπραήμ, έφτασε στην Ελλάδα από την Αίγυπτο, οι αντίπαλοι του αποφάσισαν πως τον χρειάζονταν και τον ελευθέρωσαν. Ο Κολοκοτρώνης, συμμετείχε σε διάφορες νίκες των Ελλήνων. Ποτέ δεν αντέδρασε όταν κλήθηκε να υπηρετήσει την πατρίδα του, παρόλο που φυλακίστηκε από αυτήν (ή μάλλον τους πολιτικούς της).

Ο αφορισμός του Κολοκοτρώνη και των ανδρών του

Βρισκόμαστε στο 1806. Περίπου 15 χρόνια πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης όλοι ήξεραν πως αυτό δεν θα αργήσει. Το ήξεραν και οι Τούρκοι οι οποίοι θέλησαν να ξεμπερδεύουν με τις «εστίες» που θα προκαλούσαν τον ξεσηκωμό και κυρίως με τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν τους σκλαβωμένους Έλληνες.

Όχι άδικα όπως αποδείχθηκε μερικά χρόνια αργότερα, πρώτος τους στόχος ήταν ο Μοριάς και βέβαια ο Κολοκοτρώνης και οι άνδρες του.

Ο Σουλτάνος στέλνει διάταγμα εξολόθρευσης των κλεφτών και των αρματωλών του Μοριά. Αυτό δεν θα τρόμαζε κανέναν. Το διάταγμα αυτό, ωστόσο, συνοδεύεται από τον επίσημο αφορισμό από το Πατριαρχείο τόσο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη όσο και των ανδρών του.

Τα πράγματα ξεκάθαρα. Πλέον κανένας δεν θα μπορούσε να προσφέρει φαγητό, νερό, στέγη η οποιαδήποτε άλλη βοήθεια στους ανθρώπους που μέχρι και εκείνη την ημέρα ήταν το αποκούμπι τους σε οποιαδήποτε αγριότητα των Τούρκων.

Οι πρόκριτοι του Μοριά και η εκκλησία συνεργάζονται με τους Οθωμανούς και το κυνηγητό του Κολοκοτρώνη και των ανδρών του είναι ανελέητο.

Ο Γέρος του Μοριά αντιλαμβανόμενος πως ο κλοιός στενεύει επικίνδυνα, τους λέει να καταφύγουν στη Ζάκυνθο μέχρι τα πράγματα να ηρεμήσουν και μετά επιστρέφουν για να πάρουν την εκδίκησή τους.

Οι περισσότεροι αρνήθηκαν και αποφάσισαν να πολεμήσουν εναντίον των Τούρκων αλλά και των ντόπιων συνεργατών τους. Όσο κι αν προσπάθησε να τους μεταπείσει ο Κολοκοτρώνης αυτό δεν κατέστη δυνατό. Παράλληλα, οι Τούρκοι προς παραδειγματισμό βασάνισαν και εκτέλεσαν μερικούς πολίτες που θεωρήθηκαν ύποπτοι πως παρέχουν βοήθεια στους κλέφτες του Κολοκοτρώνη.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διάχυση του φόβου και του τρόμου. Τα χωριά του Μοριά μετατράπηκαν σε παγίδες και μέσα σε λίγο χρόνο και όλοι όσοι δεν ακολούθησαν τον Κολοκοτρώνη στη Ζάκυνθο βρήκαν τραγικό θάνατο.

Η οργή του Γέρου του Μοριά

Ο Γέρος του Μοριά έγραψε στα απομνημονεύματά του σχετικά με αυτή τη δύσκολη περίοδο: «Ἡ ἀναφορὰ τῶν Τούρκων συμφωνεῖ μὲ τὰς πληροφορίας τοῦ Καμπινέτου τῆς Γαλλίας, ὅτι νὰ χαλάσουν τοὺς Καπεταναίους, τοὺς λεγομένους κλέφτας, καὶ τοὺς Καπεταναίους τῶν καραβιῶν, διατὶ μία ἡμέρα ἠμποροῦν νὰ κάμουν ἐπανάστασιν. Τότε κάμνει ἕνα φερμάνι ὁ Σουλτάνος νὰ σκοτώσουν τοὺς κλέφτας. Ἀφοριστικὸ ἔρχεται τοῦ Πατριάρχου διὰ νὰ σηκωθεῖ ὅλος ὁ λαός, καὶ ἔτζι ἐκινήθηκεν ὅλη ἡ Πελοπόννησος, Τοῦρκοι καὶ Ρωμαῖοι, κατὰ τῶν Κολοκοτρωναίων. Τὸν Αὔγουστον ὑπῆγα εἰς Ζάκυνθον. Τὸν Σεπτέμβρη ἐβγῆκα ἔξω, καὶ Ἰανουάριον 1806 ἦλθε τὸ διάταγμα καὶ μᾶς ἐκυνήγησαν. Ὁ Πετιμεζᾶς, ὁ Γιαννιᾶς καὶ ὁ Ζαχαριᾶς ἦτον χαμένοι πρωτύτερα, καὶ εὑρέθηκα μὲ μόνον 150».

Ο Κολοκοτρώνης ήταν ήδη εξαιρετικά θυμωμένος με όλους και ιδιαίτερα με τους ανθρώπους της εκκλησίας, του πατριαρχείου αλλά και τους πρόκριτους του Μοριά. Τότε έγινε ένα τραγικό περιστατικό που μετέτρεψε τον θυμό του σε οργή. Κατά το ανελέητο κυνηγητό των ανδρών του Κολοκοτρώνη, ο αδερφός του προδόθηκε από έναν καλόγερο, έπεσε στα χέρια των Τούρκων και εκείνοι τον εκτέλεσαν.

«Ὁ Γιάννης δὲν εὗρε τὸν φίλον του, ἐπῆγε εἰς τοὺς Αἰμυαλούς, μοναστήρι, τοῦ ἔδωκε ἕνας καλόγερος φαγὶ καὶ ἔπειτα ἐπῆγε, ἔδωσε εἴδησιν εἰς τοὺς Τούρκους, ἐπῆγαν, τὸν πολιόρκησαν εἰς τὸν ληνὸν καὶ τὸν ἐσκότωσαν» έγραψε ο Γέρος του Μοριά στα απομνημονεύματά του.

Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής ο Κολοκοτρώνης πήρε όρκο πως μόλις έβρισκε την ευκαιρία θα πυρπολούσε το συγκεκριμένο Μοναστήρι. Τελικά δεν έκανε πράξη την απειλή του.

Ακόμη κι ο σκληρός Κολοκοτρώνης, πάντως είναι δεδομένο πως επηρεάστηκε από τον αφορισμό του αμφιλεγόμενου πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ στα 1806, τον οποίο, ωστόσο, ουδέποτε φοβήθηκε.

Ο θρύλος, μάλιστα, θέλει τον Κολοκοτρώνη όταν βρέθηκε κουρσάρος στη Χαλκιδική, να μαθαίνει πως στο Άγιο Όρος βρισκόταν -εξόριστος από τον Σουλτάνο- ο Γρηγόριος Ε΄ και να του στέλνει ένα απειλητικό μήνυμα στο οποίο υπήρχε και η εξής αποστροφή: «Εσύ μου ‘γραψες την προδοσία στο χαρτί αλλά εγώ θα σου τη γράψω στο κούτελο». Λέγεται πως η απάντηση του πρώην αλλά και μελλοντικού Πατριάρχη ήταν πως ότι έγινε ήταν «κατά θείαν παραχώρησιν».

Ο επικηρυγμένος Κολοκοτρώνης και το τατουάζ του

Ο Σουλτάνος ήξερε πως το μεγάλο του πρόβλημα στον Μοριά έχει ονοματεπώνυμο: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ζήτησε, λοιπόν, το κεφάλι του. Κυριολεκτικά.

Ο μύθος του ατρόμητου οπλαρχηγού γιγαντώθηκε από τη στιγμή που ο Κολοκοτρώνης κατάφερε να διαφύγει από το σκληρό κυνηγητό και να καταλήξει στη Ζάκυνθο. Κάθε τόσο διάφορες ιστορίες για νέες επιτυχίες του Γέρου έκαναν την εμφάνισή τους και ο Σουλτάνος γινόταν ακόμα πιο έξαλλος και έστειλε φιρμάνι στις τουρκικές Αρχές στην Τρίπολη να τελειώνουν μαζί του.

Ζήτησε το κεφάλι του Κολοκοτρώνη, αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα. Κανείς από τους διώκτες του δεν ήξερε πώς ήταν το πρόσωπό του. Έτσι διάφοροι επιτήδειοι σκότωναν ανυποψίαστους ανθρώπους και πήγαιναν στους Τούρκους τα κεφάλια τους λέγοντας πως είναι ο Κολοκοτρώνης.

Για να ανακοπεί η μάστιγα των απατεώνων, οι Τούρκοι βασάνισαν και εξόντωσαν προς παραδειγματισμό μερικούς από αυτούς και πέρασαν στο σχέδιο β!

Μπορεί οι Τούρκοι να μην ήξεραν πώς ήταν το πρόσωπο του Κολοκοτρώνη ήξεραν όμως πως ο Γέρος του Μοριά είχε κάνει κάνει στο χέρι του ένα τατουάζ (είχε χρησιμοποιήσει πυρίτιδα) την ημερομηνία της γέννησής του

ΠΗΓΗ https://www.enimerotiko.gr/