«Κλειδί» ο ατομικός φάκελος υγείας
Κατακερματισμένο το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας για τους χρονίως πάσχοντες
Ένα σύστημα εξωνοσοκομειακής περίθαλψης που δεν διασφαλίζει τη συνέχεια στη φροντίδα των ασθενών, δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους και δεν αξιοποιεί όσο θα έπρεπε το «εργαλείο» του ατομικού φακέλου υγείας, περιγράφουν οι Έλληνες ασθενείς.
Ειδικότερα, έξι στους δέκα ασθενείς δεν αισθάνονται ότι το πρόγραμμα φροντίδας τους οργανώθηκε με βάση όλες τις ανάγκες υγείας και ευεξίας τους. Αντίστοιχο ποσοστό ασθενών δηλώνει ότι αντιμετωπίζει από «μερικές φορές» έως «πάντα» πρόβλημα στην επαφή του με τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, είτε αυτό αφορά στο να μην έχει ραντεβού όταν το χρειάζεται, είτε σε λανθασμένη ή καθυστερημένη διάγνωση, είτε σε δυσκολία επικοινωνίας με τους επαγγελματίες υγείας.
Η οικονομική επιβάρυνση
Το κόστος της φροντίδας συνεχίζει να δημιουργεί προσκόμματα στην ικανοποίηση των αναγκών υγείας παρά το γεγονός ότι έχει περάσει η περίοδος της σκληρής δημοσιονομικής κρίσης: ένας στους τρεις ασθενείς δηλώνει ότι το τελευταίο έτος υπήρξαν περιπτώσεις κατά τις οποίες, αν και είχε πρόβλημα υγείας, δεν αναζήτησε φροντίδα ή δεν έλαβε φάρμακο με συνταγή λόγω κόστους.
Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα της πιλοτικής φάσης μελέτης που διενεργεί το Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας του ΕΚΠΑ, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ), το υπουργείο Υγείας και την ΗΔΙΚΑ, στο πλαίσιο του διακρατικού προγράμματος PaRIS του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Πρόκειται για μια μελέτη που επιχειρεί να αποτυπώσει τις εμπειρίες (PREMs – Patient Reported Experiences Measurements) και τα αποτελέσματα (PROMs – Patient Reported Outcome Measurements) που βιώνει ο ασθενής από τη λήψη των υπηρεσιών υγείας, με στόχο να αναπτυχθεί ένας κοινός πυρήνας δεικτών υγείας που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας.
Στο πιλοτικό στάδιο του ελληνικού σκέλους της μελέτης (γ΄-δ΄ τρίμηνο του 2022) συμμετείχαν 539 ασθενείς με μακροχρόνια προβλήματα υγείας, ηλικίας 45 ετών και άνω, και 52 παθολόγοι ή γενικοί γιατροί κέντρων υγείας, τακτικών εξωτερικών ιατρείων νοσοκομείων, ή συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ. Σε εξέλιξη είναι τώρα η κύρια μελέτη, για την οποία έχουν διανεμηθεί ερωτηματολόγια σε 300 γιατρούς (έχουν απαντήσει έως τώρα 74 γιατροί) και έχουν αποσταλεί περίπου 18.600 ερωτηματολόγια σε πάσχοντες
Τα συμπεράσματα πιλοτικής μελέτης, αρχή για μια νέα γενιά δεικτών υγείας, η αξιοποίηση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε πιo ανθρωποκεντρικό σύστημα και να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών.
Από την πιλοτική φάση της μελέτης προκύπτει ότι σχεδόν έξι στους δέκα (57,2%) δηλώνουν ότι περισσότεροι του ενός επαγγελματίες υγείας έχουν την ευθύνη για τον συντονισμό της φροντίδας τους. Το 41,2% των ασθενών εκτιμά ότι το πρόγραμμα φροντίδας που ακολουθεί δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες υγείας και ευεξίας του, ενώ στην ίδια ερώτηση 20,6% των ασθενών δεν είναι σίγουροι. Οταν ερωτήθηκαν οι συμμετέχοντες εάν οι επαγγελματίες που εμπλέκονται στη φροντίδα τους ακολουθούν το ίδιο σχέδιο, το 65,3% απάντησε «συχνά» ή «πάντα», το 26% «σε κάποιο βαθμό» και το 2,4% «καθόλου». Πάντως οι περισσότεροι συμμετέχοντες (90,1%) δηλώνουν ικανοποιημένοι με τον τρόπο που ο επαγγελματίας υγείας τούς εξήγησε την κατάσταση.
Τα φάρμακα
Η πλειονότητα των ασθενών λαμβάνει από ένα έως τέσσερα διαφορετικά συνταγογραφούμενα φάρμακα σε τακτική ή συχνή βάση (70%). Δύο στους δέκα (20,8%) λαμβάνουν από πέντε έως εννέα φάρμακα και περισσότερα από δέκα φάρμακα λαμβάνει το 3,9% των ασθενών. Ωστόσο, σημαντικό ποσοστό των πασχόντων (29,2%) δηλώνουν ότι τους τελευταίους 12 μήνες ο γιατρός τους δεν εξέτασε τα φάρμακα που λαμβάνουν.
Το 44,5% των ασθενών αναφέρει ότι υπήρξαν στιγμές στην επαφή με το σύστημα υγείας που χρειάστηκε να επαναλάβουν πληροφορίες οι οποίες θα έπρεπε να περιγράφονται σε ένα φάκελο υγείας. Με βάση, δε, τις απαντήσεις των γιατρών που συμμετείχαν στη μελέτη, 30,8% των γιατρών δήλωσαν ότι δεν έχουν πρόσβαση στους φακέλους των νέων ασθενών τους εάν δεν τους ζητήσουν από την προηγούμενη δομή που εκείνοι επισκέφθηκαν ή εάν δεν τους φέρουν μαζί τους οι ασθενείς.
Οταν ο ασθενής παραπέμπεται σε ειδικό γιατρό, το 51,9% των παθολόγων και γενικών γιατρών δεν λαμβάνει ανατροφοδότηση για την κατάσταση του ασθενούς με ηλεκτρονικά παραπεμπτικά σημειώματα και το 40,4% δεν τα λαμβάνει ούτε καν σε έντυπη μορφή.
Το πρόγραμμα PaRIS
Τα αποτελέσματα της πιλοτικής έρευνας παρουσίασαν προχθές σε ειδική εκδήλωση η επίκουρος καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιά Ολγα Σίσκου, η επιστημονική συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου και ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) Ελευθέριος Θηραίος, σε εκδήλωση στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του υπουργείου Υγείας, της ΗΔΙΚΑ, του ΕΚΠΑ και της Ενωσης Ασθενών Ελλάδος. Η καθηγήτρια ΕΚΠΑ και πρόεδρος του ΟΔΙΠΥ Δάφνη Καϊτελίδου χαρακτήρισε το πρόγραμμα PaRIS ως το πρώτο βήμα που γίνεται για να συμμετέχουν οι ασθενείς πιο ενεργά στην από κοινού με τους επαγγελματίες υγείας λήψη αποφάσεων που αφορούν τη διαχείριση της υγείας τους.
Ο αναλυτής πολιτικών του Τμήματος Υγείας του ΟΟΣΑ Μίκαελ βαν ντεν Μπεργκ τόνισε ότι η μελέτη είναι η αρχή για μια νέα γενιά δεικτών υγείας, η αξιοποίηση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε πιο ανθρωποκεντρικό σύστημα υγείας και να βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας. Η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Λίλιαν Βιλδιρίδη δεσμεύθηκε ότι τα αποτελέσματα του προγράμματος δεν θα μείνουν «στο συρτάρι» και ότι οι δείκτες που θα προκύψουν θα χρησιμοποιηθούν στη χάραξη πολιτικής υγείας.
